وکیل متخصص تهران

صلاحیت طرفین در معاملات

اهلیت طرفین در بند 2 ماده 190 قانون مدنی یکی از شرایط اساسی صحت معامله تلقی شده و شرایط اهلیت و معرفی افراد فاقد صلاحیت و وضعیت معاملات آنها در مواد اعلام شده است. 210 تا 213 و سایر مواد قانون مدنی.

ماده 210 قانون مدنی نیز اهلیت را برای معاملات لازم و الزامی دانسته است. محتوای این مقاله در سه بخش جداگانه به شرح زیر تحلیل شده است: بخش اول - کلیات. بخش دوم - ارکان صلاحیت. بخش سوم - وضعیت معاملات افراد سلب صلاحیت.

صلاحیت های عمومی طرفین

تعریف و تمایز اهلیت استیفا از اهلیت تمتع

در اصطلاح حقوقی، اهلیت عبارت است از صلاحیت شخص برای داشتن یا انجام حقوق و تکالیف. از تعریف فوق دو نوع اهلیت استنباط می شود یکی استحقاق تمتع و دیگری اهلیت عاصفه. این دو نوع صلاحیت، دو ماهیت جداگانه دارند، نه یک ماهیت، به دو شکل متفاوت. هر انسان زنده ای توانایی لذت بردن را دارد، اما برخی افراد توانایی جست و جو را ندارند. مثلاً کودک دو ساله حق تمتع دارد و می تواند مالک مال باشد و از کارها و خریدها برخوردار شود، اما حق تقدم یا حق اعمال حق مالکیت یا حق را ندارد. خرید و فروش کند و نمی تواند مال خود را بفروشد یا با اموالش پول دربیاورد. ملک خود را بخرد یا اجاره دهد یا وجه اجاره کند و اعمال حقوقی مذکور توسط نماینده قانونی انجام شود. باید دانست که وقتی کلمه «استعمال» مطلقاً به کار می‌رود، به معنای «استحقاق» است و برای رساندن معنای «استحقاق» واژه «استحقاق» با اصطلاح «استحقاق» مقید خواهد شد.

واجد شرایط بودن برای لذت بردن

ماده 956 ق.م. ماده 957 ق.م. مطالب مربوط به صلاحیت را بیان کرده است. با توجه به دو ماده فوق الذکر، استحقاق تمتع از لحظه لقاح نطفه انسان به شرط زنده متولد شدن شروع می شود و تا زمان مرگ ادامه می یابد. طبق ماده 957، صلاحیت تاماتو برای حمل به شرط زنده متولد شدن او ثابت می شود و در نطفه منقضی عنوان «حمل» اطلاق می شود و طبق ماده 956 این اهلیت تا زمان فوت با شخص است. . ماده 956 در بیان وقت استعمال خالی از اشکال نیست، هر چند در ماده 957 این اشکال رفع شده است. به شرط زنده بودن بعد از ولادت (ولو لحظه ای) نه از بدو تولد به صورت ظاهر ماده 956 ق.م. شعر دارد. زنده بودن جنین شرط داشتن حق ازدواج از زمان لقاح است هر چند عمر او پس از تولد بسیار کوتاه باشد و طبق قانون بلافاصله پس از تولد بمیرد. مثلاً برای حمل ارث یک لحظه عمر بعد از تولد کافی است و اقامه حیات برای ارث لازم نیست. در این صورت ماده 875 ق.م. شرط ارث را زنده بودن ورثه در هنگام فوت عنوان می کند. در این کشور شرط ارث بره نه تنها این است که زنده به دنیا بیاید، بلکه لازم است توانایی زنده ماندن از روی عادت را داشته باشد.

موارد استثنایی عدم لذت

طبق ماده 958 ق.م. به طور کلی همه انسان ها توانایی لذت بردن را دارند. اما این حکم را نباید حکم عدم تخصیص دانست، هرچند استثنائات آن بسیار محدود است. در موارد استثنایی قانونگذار حق برخورداری از برخی از حقوق شهروندی را برای برخی افراد به رسمیت نشناخته است که در این خصوص به موارد زیر اشاره می شود:

الف- محرومیت از برخی حقوق مدنی اتباع بیگانه - ماده 961 ق.م. برخی از حقوق مدنی به عنوان استثناء برای اتباع خارجی منتفی شده است.

ب- عدم ارث کافر از غیر مسلمان، کافر حق بهره مندی از مسلمان را ندارد و ترکه مسلمان متوفی به خویشاوند غیرمؤمن منتقل نمی شود. ماده مکرر 881 ق.م توضیح داده است.

ج- عدم صلاحیت طرف برای انتقال رایگان اموال خود - طرف حق انتقال بلاعوض ملک خود را ندارد. یعنی نه تنها نمی تواند مال خود را مجاناً منتقل کند، بلکه نماینده قانونی او نیز نمی تواند مال خود را بلاعوض به دیگری منتقل کند (استنباط از مواد 1184، 1186 و 1187 ق.م. مربوط به ولایت و مواد 1238، 1239، 1240). و 1248 در مورد قیمومت و سایر مواد در حقوق فرانسه حق برخورداری از قسمتی از حقوق از بعضی افراد سلب شده است مثلاً همانطور که در حقوق ایران ذکر شده صغیری که از حجر خارج نشده باشد نمی شود. داشتن او حق اهدای ملک را دارد. خود را ندارد؛ شخصی که اداره مال غیر به او سپرده شده است، مانند ولی، نمی تواند مال تحت امر خود را بخرد. طبق ماده 1595 ق.م فرانسه جز در موارد استثنایی هیچ یک از زوجین حق خرید و فروش اموالی را ندارند که زن خود را ندارد.